W dniach 13 i 14 lutego 2020 roku w Sekretariacie Copa-Cogeca w Brukseli odbyły się Prezydia Copa-Cogeca, w których z ramienia Krajowej Rady Izb Rolniczych wzięli udział Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz i Zygmunt Gacek delegat Izby Rolniczej w Opolu do Krajowej Rady Izb Rolniczych.
Dwa dni posiedzeń były poświęcone dyskusjom na temat sytuacji rynkowej, handlu, Brexit, WPR oraz Nowego Zielonego Ładu.
Podczas Prezydiów odbyła się wymiana poglądów na temat Europejskiego Zielonego Ładu z wiceprzewodniczącym wykonawczym Komisji Europejskiej p. Fransem Timmermansem.
Nowy Zielony ład to nowe możliwości dla Europy zdaniem Fransa Timmermansa. Zielony ład może być sukcesem dla rolnictwa jeśli obroni się przed dumpingiem, niezdrową żywnością z chloranami i antybiotykami. Zielony ład to większa zrównoważoność, nowa gospodarka i rewolucja w przemyśle i zwrócenie uwagi na leśnictwo. To kombinacja między leśnictwem i rolnictwem w bardziej zrównoważonym podejściu. Nowy zielony ład to transformacja całego społeczeństwa a nie tylko społeczności wiejskiej. To zdolność poszukiwania rozwiązań nawet jeśli nie zawsze będziemy się na nie zgadzali. Rolnicy czekają na WPR. Rolnicy zdają sobie sprawę z wyzwań. Potrzebują nowoczesnych rozwiązań i nie mogą się cofnąć w czasie, Komisja Europejska ma tego świadomość.
Młodzi rolnicy mają ambicje żeby coś zrobić, ale możemy być na tyle ambitni na ile pozwoli nam na to budżet potwierdził przedstawiciel CEJA uczestniczący w zebraniu. Młodzi rolnicy nie będą w stanie konkurować z innymi strategiami politycznymi. Szanujemy fundament, którym jest rolnictwo w Unii Europejskiej ale dla dalszego zrównoważonego rozwoju rolnictwa potrzeba inwestycji w infrastrukturę do walki na przykład z suszą. Wyzwania dotyczące suszy i innych kwestii dotyczą nie tylko Unii Europejskiej ale całego świata. W niektórych krajach Unii Europejskiej jest porozumienie klimatyczne między rolnikami a rządem na które niestety nie ma pieniędzy. Wielu młodych rolników odchodzi od sektora rolniczego bo czują się nieszanowani.
Frans Timmermans zapowiedział, że nowe zasoby finansowe pochodzące z tzw funduszu transformacji zasilą realizację polityk Zielonego Ładu i nie będą one pochodziły z budżetu WPR.
Następnie odbyła się wymiana poglądów z Bernardem van Goethemem dyrektorem do spraw zarządzania kryzysowego w żywności oraz u roślin i zwierząt, DG SANTE, Komisja Europejska na temat najnowszych przypadków wystąpienia afrykańskiego pomoru świń. Podczas dyskusji z uczestnikami Prezydium przedstawiciel Komisji Europejskiej potwierdził, że zarządzanie populacją dzików jest najważniejszą sprawą a zmniejszenie populacji jest najlepszą metodą walki z rozprzestrzenianiem się ASF. Na zakażonych terenach trzeba wybijać wszystkie dziki i pozbywać się truchła. Bioasekuracja to pierwszy krok, żeby kontrolować sytuację.
W Belgii udało się opracować strategię zatrzymania ASF. Walka z ASF miała wpływ na inne sektory w tym na leśnictwo a współpraca między tymi dwoma sektorami umożliwiła zlikwidowanie tego wirusa na terenie Belgii.
W ramach dyskusji na temat sytuacji rynkowej w poszczególnych sektorach produkcji rolnej omówiono również kwestię pszczelarstwa. Copa-Cogeca reagując na alarmującą sytuację na rynku miodu opracowała w ramach grupy roboczej projekt planu działań. W dokumencie zauważono, że główną przyczyną jest niezrównoważona konkurencja z jaką zmaga się europejski miód w obliczu rosnącego przywozu produktów zwanych „miodem” po bardzo niskich cenach z krajów trzecich, w tym w szczególności z Chin i Ukrainy. Dokument Copa-Cogeca proponuje rozwiązania w ramach planu działania w krótkim, średnio i długookresowym terminie. Copa-Cogeca zaalarmowała w stanowisku, że rentowność europejskich pasiek jest zagrożona nadmieniając również, że jeżeli sytuacja rynkowa nie ulegnie poprawie, europejscy pszczelarze, których znaczna część dochodów pochodzi z tej działalności, nie będą już mogli jej kontynuować, co zagraża istnieniu ponad 10 milionów uli w UE.
Po przyjęciu projektu sprawozdania z działalności grupy zadaniowej do spraw brexitu oraz wstępnych wniosków dotyczących negocjacji przyszłych stosunków Unii Europejskiej i Zjednoczonego Królestwa uczestnicy posiedzenia zdecydowali o utrzymaniu grupy zadaniowej do spraw brexitu aż do zakończenia procesu negocjacyjnego ze Zjednoczonym Królestwem.
Odnośnie konsekwencji dla brytyjskiej organizacji rolniczej NFU Sekretarz Generalny nadmienił, że w okresie przejściowym oczywiście NFU pozostanie członkiem ale potem trzeba będzie podjąć decyzję w tej sprawie. W Irlandii obserwuje się wiele niepokojów związanych z brexitem.
W oparciu o wymianę opinii w ramach Prezydencji oraz z organizacjami członkowskimi Sekretariat przygotował 3 scenariusze odnośnie wyjścia NFU z Copa-Cogeca.
- Scenariusz podobny do stowarzyszenia z Norwegią i Szwajcarią
- Zmiany w statucie pozwalające na utrzymanie NFU jako pełnoprawnego członka Copa-Cogeca
- Utrzymanie NFU jako pełnoprawnego członka
W kwestii projektu stanowiska Copa-Cogeca w sprawie oznaczania pochodzenia mięsa drobiowego oraz mięsa owiec i kóz. Delegacja z Finlandii potwierdziła pozytywne skutki, które wynikają z oznaczania mięsa i mają wpływ na podnoszenie się popytu na wewnętrznym rynku na mięso szczególnie wieprzowe pochodzenia krajowego. Delegacja niemieckich spółdzielni nie zgodziła się oznakowaniem pochodzenia na szczeblu krajowym co nie jest zgodne z funkcjonowaniem jednolitego rynku UE. Oznakowanie powinno być dobrowolne a nie obowiązkowe. Delegacja z holenderskich spółdzielni poparła stanowisko Niemiec argumentując, że wobec szczególnej sytuacji przygranicznych hodowli, ubój i hodowla mogą się odbywać w dwóch różnych krajach ale w bardzo małych odległościach a przede wszystkim pozostających w Unii Europejskiej a tym samym na jednolitym rynku.
Odnośnie pozostania brytyjskiej organizacji rolniczej NFU w strukturach Copa-Cogeca zdaniem Sekretarza Generalnego statut nie musi być zmieniony jednak NFU nie może pozostać pełnoprawnym członkiem Copa-Cogeca. Zdaniem uczestników posiedzenia bardzo potrzebne jest, żeby Copa i Cogeca konsultowały się między sobą i żeby nie było w tej sprawie konfliktu. Ponadto przedstawiciele organizacji stwierdzili, że nie ma żadnych jasnych informacji na temat co będzie się działo w kwietniu z politycznego punktu widzenia w Zjednoczonym Królestwie.
Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych odnosząc się do kwestii NFU w strukturach Copa-Cogeca nadmienił, że Brexit jest faktem i należy się zastanowić w jakich strukturach będziemy działali z kolegami z brytyjskiej organizacji rolniczej. Potrzebne jest podejście, które jednocześnie będzie pro aktywne i elastyczne ale wiadomo już, że będzie rozbieżność interesów ponieważ Wielka Brytania nie jest już członkiem Wielkiej Brytanii. Przedstawiciele duńskiej organizacji rolniczej DAFC potwierdzili chęć utrzymania dobrych relacji biznesowych ze względu na fakt, że duńskie spółdzielnie zainwestowały dużo pieniędzy w Zjednoczonym Królestwie. Nie możemy oczywiście zgodzić się na wszystko ale należy pamiętać, że dobre porozumienie to również dobre stosunki handlowe. Delegacja z Portugalii zauważyła, że NFU nie będzie mogła reprezentować unijnych rolników podczas posiedzeń Grup Dialogu Obywatelskiego w Komisji Europejskiej ponieważ nie będą częścią UE. Delegacja z Włoch zauważyła, że Copa-Cogeca podjęła decyzję, że podczas okresu przejściowego NFU pozostanie w strukturach Copa-Cogeca i tego trzeba się trzymać. Należy ustanowić jasną granicę i uniknąć konfliktu. Zdaniem delegacji holenderskiej na potrzeby handlu trzeba utrzymać bliskie relacje zarówno ze Zjednoczonym Królestwem, Norwegią jak i Szwajcarią, te dwie ostatnie są już organizacjami partnerskimi Copa-Cogeca. Niezbędna jest rozważna decyzja i wyważone porozumienie wobec faktu, że 50% owoców i warzyw na rynku Zjednoczonego Królestwa pochodzi z UE.
Sekretarz Generalny następnie omówił sytuację handlową zwracając szczególną uwagę na relacje ze Stanami Zjednoczonymi i możliwymi nowymi sankcjami w formie ceł na niektóre produkty rolne pochodzące z Unii Europejskiej.
W kontekście sytuacji rynkowej poruszono kwestię rozprzestrzeniania się ASF w poszczególnych krajach członkowskich. Delegacja z Grecji przekazała informacje na temat aktualnych działań w związku z wykryciem kilku przypadków na terenie kraju. Potwierdzono, ze hodowla gdzie został wykryty wirus została zlikwidowana i stworzono obszar zapowietrzony na około 3 do 10 km wokół miejsca gdzie wykryto wirus.
W kontekście sytuacji ASF Prezes Szmulewicz potwierdził, że w Polsce po przyjęciu spec ustawy sytuacja zaczyna się stabilizować. Wirus ASF nie rozprzestrzenia się na dzień dzisiejszy. Myśliwi są mobilizowani i pod ochroną polują na coraz to bardziej zwiększające się stada dzików. Wirus przeniósł się do regionu Wielkopolski gdzie są duże farmy trzody chlewnej ale staramy się biorąc pod uwagę przykład z Czech i innych krajów odradzać obszary potencjalnie zagrożone tak aby dziki nie wychodziły poza ogrodzone tereny. Walka ta trwa od 5 lat i w konsekwencji odbija się na rolnikach którzy poczynili inwestycje w swoich gospodarstwach, a teraz są na skraju bankructwa. Trzeba poczynić kroki aby tych rolników wesprzeć nie tylko z powodu ASF ale z konieczności i potrzeby restrukturyzacji zaciągniętych przez nich kredytów. Problemy te dotykają również młodych rolników i odpychają ich od rolnictwa . Obserwuje się również natężoną nagonkę na sektor rolnictwa. Trzeba w sposób pozytywny pokazywać co sektor rolniczy robi dla środowiska jaki jest jego wkład w łagodzenie zmian klimatycznych.
Podczas Prezydium w piątek 14 lutego 2020 roku Sekretarz Generalny przedstawił informacje an temat działań komisarza do spraw rolnictwa w mediach społecznościowych, która pokazała w szczególnie negatywnym świetle hodowlę trzody chlewnej w niektórych krajach członkowskich wskazując na jej niezrównoważoność i szczególnie wysokie zagęszczenie. Odnosząc się do tych słów Prezes Szmulewicz potwierdził, że nie wypada krytykować komisarza pochodzącego z tego samego kraju. Trzeba dyskutować z komisarzem i przedstawiać mu różne oblicza rolnictwa. W Polsce sytuacja w sektorze rolnictwa też się zmieniła. Nie da się wrócić do poprzednich standardów, typu gospodarstwa z poprzednich czasów. Młodzi ludzie chcą mieć godne życie, żyć godnie i w komforcie i pracować w nowoczesnych gospodarstwach o wysokich standardach produkcji i dobrostany zwierząt. My musimy bronić wszystkich rolników bez względu na to z jakiego kraju będzie komisarz ds. rolnictwa.
Odnosząc się do możliwości produkcji ekologicznej przedstawiono przykład Austrii gdzie ten sektor ma nadwyżkę produkcji i nie ma na to popytu. Konsumpcja ekologiczna utrzymuje się na poziomie mniej więcej 9% a niekiedy nadwyżka produkcji powoduje że nie ma gdzie tej produkcji ekologicznej upchnąć, ponieważ rynek nie jest w stanie tej produkcji wchłonąć. Niekiedy skupuje się zboża ekologiczne po niżej cenie bo nie ma na nie popytu na rynku.
W temacie negocjacji handlowych Sekretarz Generalny nadmienił, że najważniejszym elementem negocjacji będą relacje ze Stanami Zjednoczonymi. Dyskusje trwają w ramach WTO. Wzrost stawek celnych dla niektórych marek szczególnie win może spowodować nieopłacalność eksportu do Stanów Zjednoczonych.
Kwestie handlowe zostały szerzej omówiono podczas wymiany opinii z Elisabettą Siracusą wice-dyrektorem gabinetu Komisarza Hogana.
W kilku słowach przedstawiła plan działania Komisarza Hogana na najbliższe pięć lat kadencji. Komisarz Hogan w swoich działaniach przewiduje wsparcie dla jasnych zasad funkcjonowania rynków międzynarodowych oraz obalania barier na rynkach. Komisarz Hogan zna dobrze sektor rolnictwa co pozwala mu mieć spojrzenie na handel w kontekście rolnictwa. Jednym z jego zadań przewidzianym w pięcioletnim mandacie jest wzmocnienie pozycji UE na poziomie światowym. Handel ma być zrównoważony w kontekście zmian klimatu nie tylko w UE. Handel będzie miał ważną rolę do odegrania, chcemy chronić rynek i chronić jednocześnie klimat. Nie ogranicza się do umów o wolnym handlu ale również o uczciwym łańcuchu dostaw żywności.
Zdaniem niektórych delegacji organizacji rolniczych podatek od CO2 powinien być bardziej obecny podczas dyskusji i negocjacji handlowych. Zauważono również, że rolnicy europejscy nie boją się konkurencji z innymi rolnikami. Pani Siracusa w odpowiedzi na komentarze organizacji rolniczych potwierdziła, że w ramach zielonego ładu przewidziano rozdział dla handlu gdzie między innymi wskazuje się na element mechanizmu ucieczki CO2 na granicach unijnych oraz uznanie porozumienia paryskiego jako głównej podstawy dla negocjacji handlowych.
Małgorzata Verset – Biuro KRIR w Brukseli